Sangjaribo (Quarantine) -Adibo Newmei

Adibo Newmai

14th century lamsu Italy maidung duinai  mungga lung bammai niu paliu namga charariat nengsuibo (linsuibo) ngut makra kamme. Chalee aleebo maleedung (ships) charariat patbo malum masabo ramlam niu wangsai mathakphung (seaport)ga pimathak makge.

Adibo Newmei

Sibosung mathakbam ganiu diuja naimikpui atai duinai ga pibam khai-e. Haisitu QUARANTINE ku-e. Italy mailad ‘QuarantaGiorni’ ganiu wangbo-e param baniu tingmik atai maksai naimikpui 40 tiubo-e.

Ancient Greek gu phaimiu maidung niu akhisi lakbo rapuat phungmai, maksai malum masa maidung tu pabam khatga jeng atai khaitamsin-e.  Haibo wanlung ga parapuat lamsira khatdi chapiu chaga taliupatlu akhi rakambo-e. Ngam maksai tingmik kakhit khai lanne.

Liangmai dung di QUARANTINE maksai SANGJARIBO tiubo dah kating kenting ribam niu-e. Sibowan ga akhingam lakbo rapuatdung Aphenbo, apera, matiura, phaijianara, majiura etc.

Sangchabin wangmai maksai nammai nbin wang lan maitu malum masa-e sai nam ga jeng 8 lung ga pi ngnut makge. Katiu-kasak ra pariang parui mai maksai kikhun mainiu meng kapao khai diak ge. Sibo sai pase mara mak sai namga pi ngut khai-e.

Coronavirus COVID19 charariat jeng niu Govt. of India niu nam hina ga SANGJARIBO chamtan pikhai-e. Maihina niu mathiu duan Ieng lung chang jiu rikhaira-e. Maksai kadipiri ga Chamai riamkiu kamra tumanang-e. Chariu magian thiu bam tadi tingmik kakhit khanglandi mathiu khengsan khai lankhe.

Khengk Khailankhe

 24, 2020 nai Govt.of India niu ‘Nation wide Lockdown’ declare thiumi-e. Palamra Coronavirus COVID-19 nengpat makra khatdi chapiu-chaga taliu makha, ga Sangjari ribammra, Modi Govt. gu ladpui ‘Jan Hai Toh Jahan hai (aliu bam sai kadi di bamne) Chamai ringting ran lu sai kadi ngamra koina kakam sui rabo machun ne.

Tiudi sangjari rimatheng misai mariu-charibo chakhum wangra manang ganiu Govt. niu rules and regulations jaobo relaxation’ kam khai-e. Padkami bo daacham takum 1918 ga chararia tsathubo ‘Spanish Flu’ Europe ga pad mi-e. Charariat tu taliu ra chapiu chaga pat makha ganiu Govt. Sangjari rira chamtanpi-e. Paliu kenting di pawan theng khang su bo ga relaxation order-patle. Tiudi Chamai dung niu rules and regulations majai mak jiu khenrang thiumi-e. Pawan kadun bo lungga paluan niabo thiuja charariat wanglan ne. Chamai thangh-thangh charariat neng kha, imi-e katdi Chamai thanghsai mide. Sibo mari aliu mangai midu khe.

Govt. niu manang bo second Spike community spread patra manang-e. Kaden muira paging khatdi mating sira-e maksai maikhat niu mathiutu chariam kam khaisui ye. Anai CoronaliuVirus leng ra relaxation ha-e. Myky khamja ga pamun ngalu pat pat maitu kahmamra khuan bam me dwak lura Chakyga bamlo.

MAKUMMUIKHE

 Takum kaikhat machang maisuang habo charariat haipat-patle

1720:1720 kum France maigu “Grand St. Antoine” kubo malee kadibo gasu taza ganiu padbo malee thoumaidung (sailor) khuga linpat lusai Karen ne. Akhira bojai simak jiu malee mathak khaibo nam gu authority niu sangjarira dinne. Maida maidung palam simui mak ganiu malee ganiu phungwang bo mania dung liu karen ne. Haiganiu Chamai khuga niu lin chalee chalee jiu Chamai 100,000 saitang-e. Haibo rapuat jantu “The Great Plague” ku-e.

1820:1817 kum “Cholera” tiubo charariat Ganga singgiu mungga lungbo Jessore (India) nam gasu siraithu-e. Haisi Vibrio Cholerae bacteria parik ganiu patle. Palam si muimak ganiu European maidung India ga chalee alee tad meng tadwa.ng ganiu pabam tam-tam lam linkhai-e. Chamai 100,000 san saimi -e.

1920: First World War loiwangbo 1918 ning British nai France ga siphai mai khuga su charariat kasabo patle. Siphai maidung hygienic thiumak ganiu patbo-e. Linsuibo saisui bo rapuat tu British nai French Govt. Mahinrakam botu Spain maidungniu kadimai mathiutu sirakam ganiu haibo rapuat jantu “Spanish Flu” tiukumi-e. Chariga Chamai saibo suang Spanish Flu ganiu sai making nge.Chamai1 00,000 sansaimi-e.

2020: Wuhan (China) ganiu 201 9 kum ganiu pandemic thiubo Corona Virus rapuat COVID-19 patmi-e. Akhira bojai simakjiu sangjarira country hinadin bamme. Wathou thiumak bo namdung Chamai naikhat ga sang-sang saibam me. Wiraleng chapiu phiu pat makha-e. Aliudi chariudi alaipat jiu Govt. gu direction saisui tadbam khe.

Takum 100 machang maisuang habo rapuat patsibo kadichiang jiuma?

Rawkhaipao,
Mn. Adibo Newmei
Sr. Lecture, LACA founder & LLS President.

You may also like...

1 Response

  1. September 6, 2023

    […] Kinsanra Sangjaribo (Quarantine) -Adibo Newmei […]